Zagadnienia prawne prowadzenia działalności agroturystycznej

Podstawą usług agroturystycznych jest wynajmowanie turystom pokoi. Działalność taka w zakresie wynajmu pomieszczeń przez rolników jest normowana przez przepisy prawne:

▫ Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (DZ.U. 2004 nr 173 poz. 1807),

▫ Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych tekst jednolity (DZ.U.2000 nr 14 poz.176),

▫ Ustawa o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 16 listopada 2006 roku (Dz.U.2006 nr 217 poz. 1588),

▫ Ustawa z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej (DZ.U. 2001 nr 81 poz.889),

▫ Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (DZ.U. 2004 r. nr 223 poz.2268) z późniejszymi zmianami,

▫ Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 19 sierpnia 2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie (DZ.U. 2006 nr 22 poz. 169).

Również świadczenie usług żywieniowych normowane jest przez odpowiednie zapisy prawne:

▫ Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia (DZ.U. 2001 nr 63 poz. 634)

▫ Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U.2006 nr 171 poz. 1225)

▫ Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 kwietnia 2004 r. w sprawie wymagań higieniczno-sanitarnych w zakładach produkujących lub wprowadzających do obrotu środki spożywcze (DZ.U. 2004 nr 104 poz 1096)

▫ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie sprzedaży bezpośredniej (DZ.U. 2007 nr 5 poz.38)

Działalność agroturystyczna nie musi być zgłaszana do ewidencji gospodarczej, a dochody uzyskane z wynajmu pokoi gościnnych są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych, jeśli spełnione są wszystkie wymienione niżej warunki:

-          pokoje znajdują się w budynkach mieszkalnych (nie dotyczy dochodów z wynajmowanych domków turystycznych),

-          budynki mieszkalne znajdują się na terenach wiejskich,

-          wynajmujący prowadzi gospodarstwo rolne, a budynki, w którym są wynajmowane pokoje, należą do gospodarstwa,

-          liczba pokoi nie przekracza pięciu,

-          pokoje są wynajmowane osobom czasowo przebywającym na wypoczynku .

Od podatku zwolnione są również posiłki przygotowywane w domostwie gospodarza dla przyjezdnych. Pamiętać jednak należy, że zwolnienie od podatku nie obejmuje dochodów z tytułu wynajmu miejsc pod ustawienie przyczep i namiotów, dochodów z tytułu prowadzenia odrębnych pól namiotowych, świadczenia żywienia dla osób z zewnątrz.

W ustawie z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U., 1998, nr 144, poz. 930 z późniejszymi zmianami), dochody osób fizycznych uzyskiwane z wynajmu pokoi gościnnych i domków turystycznych wraz z serwowanymi posiłkami podlegają zryczałtowanemu podatkowi w wysokości 3%, jeśli liczba pokoi nie przekracza dwunastu. Taką działalność kwaterodawca musi zgłosić w odpowiednim urzędzie gminy.

Gospodarstwo agroturystyczne pełni wiele funkcji – jest miejscem, gdzie wytwarza się żywność, ogniskiem domowym, miejscem spotkań rodzinnych i towarzyskich, placem zabaw dla dzieci, a także działalnością agroturystyczną, w której świadczy się różne usługi. Każda dodatkowa działalność, prowadzona na rzecz drugiej osoby zwiększa zakres i możliwość wystąpienia szkody. W świetle tych różnorakich działalności i usług warto zwrócić uwagę na status prawny gospodarstwa rolnego. Taki obiekt zdefiniowany jest w paru dokumentach:

» w art. 55 [3] kodeksu cywilnego, za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami i inwentarzem, jeśli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

» art. 2 ustawy 1 o podatku rolnym, za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej.

» art. 6 ust. 4 o ubezpieczeniu społecznym rolników, za gospodarstwo rolne uważa się każde gospodarstwo służące prowadzeniu działalności rolniczej, to znaczy produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym produkcji ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej, rybnej i leśnej.

Gospodarstwo rolne powinno być ubezpieczone w obowiązkowym ubezpieczeniu rolników od odpowiedzialności cywilnej zwanej „OC rolnika”, w skład, którego wchodzi ubezpieczenie budynków i innych zdarzeń losowych. Rozporządzenie Ministra Finansów dotyczącego OC określiło także rolnika, jako osobę władającą gospodarstwem rolnym, zwanym także posiadaczem samoistnym. Jeśli posiadacz samoistny oddał swoje gospodarstwo innej osobie w posiadanie zależne, zwany jest posiadaczem zależnym.

Taki rolnik zawierając umowę OC ubezpiecza nie tylko budynki, ale także osoby z nim pracujące i mieszkające. Z takiego ubezpieczenia można uzyskać odszkodowanie, gdy rolnik, osoba pozostająca z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub osoba pracująca w jego gospodarstwie rolnym są zobowiązani do naprawienia szkody wyrządzonej w związku z posiadaniem przez rolnika gospodarstwa rolnego, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia .

Jednak z takiego ubezpieczenia nie mogą skorzystać turyści, którzy przyjeżdżają do gospodarstwa. Gospodarz musi sam zadbać o dodatkowe ubezpieczenie, aby zadbać nie tylko o swój dobytek, ale i o gości.

Na rynku są towarzystwa ubezpieczeniowe specjalizujące się w tego typu ochronie. Przykładem może być oferta Towarzystwa Ubezpieczeniowego Allianz SA. Okres ubezpieczenia dla trzech osób bliskich, wspólnie zamieszkujących i prowadzących wspólne gospodarstwo domowe trwa jeden rok. Zakresem terytorialnym obejmuje Polskę, a suma gwarancyjna wynosi 100 000 zł na jedno i wszystkie zdarzenia w okresie ubezpieczenia. Składka wynosi 250 zł dla maksimum 10 łóżek w gospodarstwie. Cały wariant ubezpieczenia minimum obejmuje:

-          prowadzenie podstawowego gospodarstwa domowego,

-          czynności związane z opieką nad osobami, którym z powodu wieku lub stanu psychicznego lub cielesnego nie można przypisać winy (np. szkody wyrządzone przez dzieci),

-          posiadanie zwierząt domowych (z wyjątkiem psów), pasiek dla celów niehandlowych,

-          amatorskie uprawianie sportu,

-          posiadanie i użytkowanie zgodnie z przeznaczeniem: rowerów, modeli zabawek (także zdalnie sterowanych), które nie nadają się do jazdy, bezzałogowych balonów oraz latawców, o ile nie są napędzane silnikiem, a ich ciężar nie przekracza 5 kg, sprzętu pływackiego: kajaków, łódek wiosłowych, rowerów wodnych, desek do windsurfingu, żaglówek o powierzchni żagla do 10 m², wózków inwalidzkich,

-          krótkotrwałe (do 21 dni) użytkowanie pomieszczeń/budynków podczas wyjazdów turystycznych/ rekreacyjnych,

-          inne zwykłe czynności życia codziennego

-          prowadzenie gospodarstwa agroturystycznego.

Towarzystwo Ubezpieczeniowe Allianz stosuje franszyzę redukcyjną w odniesieniu do każdej szkody rzeczowej, która wynosi 200 zł. To znaczy, że jeśli szkoda na mieniu wyniesie ponad 200 zł, koszt odszkodowania będzie zwrócony o tyle ile wyniesie koszt naprawienia, natomiast, jeśli szkoda wyrządzona nie przekracza 200 zł, odszkodowanie nie będzie zwrócone. Ubezpieczyciel wprowadził także możliwość rozszerzenia umowy o inne ryzyka za dodatkową opłatą.

Bibliografia:
1. Durydwika M., 2003: Agroturystyka, jako forma usług hotelarskich. Turystyka i Hotelarstwo, 3, s. 89-101.
2. Wojciechowska J., 2007: Typy gospodarstw agroturystycznych w Polsce i sylwetka ich właścicieli. Turyzm 17/1-2, s.159-173.